Rouw… We hebben er allemaal wel eens mee te maken gehad, maar ik vind het een ongrijpbaar begrip. Wat is rouw precies? Als ik aan rouwen denk, dan zie ik (vreemd genoeg) een vrouw voor me volledig in zwarte kleding. Zoals vroeger gebruikelijk was. Bij het plaatje in mijn hoofd is heel duidelijk aan de buitenkant te zien dat iemand aan het rouwen is. Waar dat plaatje vandaan komt? Geen idee. Blijkbaar heeft mijn brein deze koppeling gemaakt.
Ik heb het even opgezocht en in de 19e eeuw waren er ook duidelijke rouwregels. Er was een tijd dat er rouwkleding gedragen werd (tot 2 jaar na het overlijden) en door wie (vrouwen langer dan mannen. Waarom dat zo was heb ik nog niet ontdekt). Ook waren er rouwfases (volle rouw, tweede rouw en half-rouw ) en waren die weer gekoppeld aan verschillende kledingvoorschriften. Overigens werd rouwkleding toen vooral gekoppeld aan het overlijden van iemand.
Inmiddels zijn tijden veranderd. De zwarte kleding wordt lang niet altijd meer gedragen en meestal wordt het nu nog voornamelijk tijdens de uitvaart gedragen en niet in de tijd daarna. Maar hoe weet je dan of iemand in rouw is? En wat is rouw eigenlijk? Gaat het dan alleen om iemand die overleden is? Of kan het ook gaan om toekomstideeën die wegvallen, iemand die je nog niet kent omdat diegene nog niet geboren is? Het verlies van je baan?
Bij rouw gaat het om verlies en wat mij betreft is dat in de breedste zin van het woord. Iemand kan rouwen om een baan die wegvalt, om een huisdier die dood gaat, om een miskraam, om een kinderwens die niet in vervulling gaat, om iemand die overlijdt, etc. Het kan van alles zijn. En zo divers als de aanleiding kan zijn, zo divers kan ook de reactie op dat overlijden en dus het rouwproces zijn. Iedereen doet dat anders. En dat is oké. Er zijn geen vaste regels van hoe lang het rouwproces duurt en dat maakt het soms ook zo ingewikkeld. Zowel voor jezelf (Wanneer ga ik me weer beter voelen? Wanneer is het een keer ‘over’? wanneer kan ik me weer een beetje concentreren?) als voor je omgeving (moet ik er nog naar vragen? Is het nou nog niet over? Misschien haal ik alleen maar weer dingen naar boven waar de ander helemaal niet aan wil denken?).
Wat helpt dan wel? Belangrijk is om aandacht voor elkaar te blijven hebben en ook voor jezelf. Blijf mild en geef het verdriet de ruimte. Als je van jezelf (en van de mensen om je heen) verdrietig mag zijn als dat is wat er is, dan kan dat helpen. Ook kan het fijn zijn dat je tegelijkertijd blij mag zijn als je je zo voelt. Dat kan elkaar van moment tot moment en van dag tot dag afwisselen. Ook dat is oké. Dan hoeven we niet te bepalen of de rouw al ‘over’ is of niet. Laten we vooral kijken naar hoe het vandaag gaat. De vraag ‘Gaat het vandaag een beetje?’ kan dan helpend zijn. Want misschien gaat het vandaag wel heel goed en heb je morgen weer een rotdag.
Onze valkuil is vaak dat het op een gegeven moment wel weer ‘over’ moet zijn. Het is bijvoorbeeld een jaar geleden dat je te maken had met het verlies en dan is het wel een keer klaar toch? Maar wat nou als dat niet zo is? Wat nou als je voelt dat het verdriet er nog gewoon is? En niet weg gaat? Misschien wordt het wat minder overheersend, maar misschien draag je het wel altijd bij je. Mag dat ook?
Ik ervaar dat zelf ook. Af en toe kan ik ineens verdrietig worden om een verlies van jaren geleden. Is dat erg? Ik vind van niet. Ik vind het ook wel mooi dat ik het blijkbaar nog zo bij me draag. Dat het bij mijn leven hoort en dat ik er af en toe best verdrietig om mag zijn. En juist als ik dat deel met de mensen om mij heen is het ook fijn om er samen even bij stil te staan.
Dus laten we er ruimte voor blijven maken met elkaar. Of het verlies nou gisteren, vorige week, vorige maand, vorig jaar of jaren geleden plaatsvond. Het mag er zijn en je mag er verdrietig om zijn. En als het lukt probeer het dan ook met anderen te delen. Hopelijk vragen die dan af en toe aan je: ‘Gaat het vandaag een beetje?’